6 redenen om anders naar werkgeluk te kijken

Werkgeluk. Het is hét thema dat centraal staat tijdens de laatste week van september, waarin we vijf dagen lang stilstaan bij geluk op het werk. Maar eerlijk gezegd heb ik altijd een haat-liefdeverhouding gehad met het hele idee van "werkgeluk". Want ja, wie wil er nou niet gelukkig zijn op werk? Maar er zit ook een andere kant aan dit verhaal. Een kant die we vaak onderschatten of waar we ons niet bewust van zijn.

Wanneer ik aan werkgeluk denk, zie ik plaatjes voor me van lachende collega's, "high fives", foto’s van teamactiviteiten, lekkere lunches en mensen die een top-werkleven leiden. Alsof werk elke dag als een feestje hoort te voelen. Maar de realiteit is een stuk genuanceerder. Waarom werkgeluk in mijn ogen soms tegenstrijdig is? Hieronder deel ik zes uitspraken om je uit te nodigen om eens anders naar werkgeluk te kijken.

Werkgeluk bestaat niet zonder oog voor de thuissituatie

Laten we beginnen met de realiteit: werkgeluk is geen eiland. Mensen hebben een leven buiten de muren van het kantoor, de fabriek, de school of het ziekenhuis, en dat leven heeft invloed op hoe je je voelt en hoe je naar werk kijkt. Misschien zorgt een medewerker voor een zieke ouder, zijn er jonge kinderen thuis of gaat iemand door een rouwperiode. Iemand kan zich prima voordoen als "gelukkig" op het werk, terwijl thuis alles instort of dat er geen tijd overblijft voor je privé-leven. Wat betekent werkgeluk dan nog?

Écht werkgeluk hangt niet alleen af van wat er binnen de werkcontext gebeurt. Begrip tonen voor wat er in iemands privéleven speelt, kan een wereld van verschil maken.

Altijd blij zijn is vermoeiend

Er heerst een veronderstelling (in ieder geval bij mezelf) dat werkgeluk betekent dat je altijd vrolijk en positief moet zijn als je aan het werk bent. Maar wie dat als standaard neerzet, mist een essentieel punt: niemand is altijd gelukkig of uit dat op dezelfde manier. Sterker nog, dat constante streven naar geluk kan vermoeiend zijn, zeker als je bijvoorbeeld stoeit met mentale problemen maar hier niet voor uit durft te komen.

Misschien ken je wel als introvert de opmerkingen: ‘Kijk eens wat vrolijker’, ‘Doe gewoon even gezellig mee’ of ‘Waarom kijk je zo boos?’ – terwijl je gewoon even je werk wilt afmaken omdat je daar jouw werkgeluk uithaalt.

Het is belangrijk om ruimte te creëren waar medewerkers zichzelf kunnen zijn, ook op momenten dat het minder goed gaat. De kracht van een gezonde werkomgeving zit niet in het vermijden van negatieve gevoelens, maar in het erkennen en accepteren ervan. Werkgeluk is in mijn ogen niet hetzelfde als constant blije gezichten zien – het gaat om echte verbinding en authenticiteit, juist in de moeilijke momenten.

Werkgeluk maskeert ongelijkheid

Hier komt een van de grootste “gevaren” om de hoek kijken: werkgeluk kan de werkelijke problemen verhullen. Veel werkgeluk-initiatieven kunnen leuk zijn, maar ze lossen vaak geen structurele problemen op. Wat als de werkdruk torenhoog is? Wat als mensen niet met elkaar door één deur kunnen? Wat als er discriminatie plaatsvindt, of als er een cultuur van onveiligheid heerst? Een lunch op woensdag gaat dat niet fixen.

Veel werkgevers richten zich op het symptoom, niet op de oorzaak. Daardoor vergeten we de basis: een veilige, inclusieve en respectvolle werkplek. Je kunt de vissen aan de oppervlakte voeren, maar als er haaien in de onderstroom zwemmen, pak je de echte problemen niet aan (geen idee waar ik het over heb? Bekijk eens een video over Deep Democracy).

Werkgeluk is subjectief

Niet iedereen haalt zijn geluk uit dezelfde dingen. Die ene collega die nooit naar de teamactiviteiten komt, of diegene die vroeg weggaat na een borrel? Dat betekent niet per se dat ze ongelukkig zijn. Werkgeluk wordt vaak neergezet als iets universeels, maar iedere medewerker heeft andere behoeftes: qua voorwaarden, ontwikkelingsmogelijkheden en hoe ze energie opladen om hun werk te doen.

De een wordt blij van een pingpongtafel, de ander van een stilteruimte waarin je met je noise-canceling koptelefoon in hyperfocus je werk kunt doen. En ken je die lege pingpongtafel in organisaties waar niemand durft een balletje te slaan “want dan heb je zeker niets te doen”?

Als HR-professional is het jouw taak om te achterhalen wat jouw mensen écht nodig hebben om gelukkig te zijn, op hun eigen manier. Het opleggen van activiteiten omdat jij die leuk vindt, werkt niet. Investeer tijd in het vragen naar wat je collega’s werkelijk willen en betrek ze bij de organisatie. Zo vergroot je ook de medewerkersparticipatie.

Werkgeluk als identiteit: de valkuil van de ‘happy-collega’

Er is nog een diepere laag die we moeten verkennen: de manier waarop werkgeluk onderdeel wordt van iemands identiteit. Wanneer werk niet alleen werk is, maar ook de bron van voldoening en eigenwaarde, ontstaat er een grote afhankelijkheid (ik kan er persoonlijk over meespreken). Mensen vergeten dat geluk ook buiten werk om gevonden kan worden, en dat de balans juist in het gehele leven moet liggen.
Te veel nadruk op werkgeluk kan ertoe leiden dat mensen zich volledig verliezen in hun werk, ten koste van hun privéleven, hun gezondheid of zelfs hun dromen. Het is geen toeval dat “had ik maar minder hard gewerkt” op nummer 2 staat op de lijst van grootste spijtbetuigingen op het sterfbed….

Werkgeluk als obstakel voor voldoening

En dan nog een laatste punt. Het idee dat we altijd gelukkig moeten zijn (op het werk) kan ons juist weerhouden van het vinden van echte voldoening. Soms moet er gewoon hard gewerkt worden, moet je de schouders eronder zetten en resultaten behalen. Soms maak je fouten, moet je een zijweg nemen of maak je keuzes die eigenlijk niet passen. C’est la vie. Het leven is niet altijd high fives – soms is het ook gewoon "met de poten in de klei staan", zoals we in West-Friesland zeggen.

Door te veel focus op werkgeluk, leggen we misschien onbedoeld de lat voor wat ‘leuk’ en ‘zinvol’ werk is te hoog, en kunnen we nooit blij de werkvloer verlaten.

De werkgelukparadox

Werkgeluk kan een krachtig middel zijn om het welzijn in organisaties te vergroten. Het ironische is alleen dat het streven ernaar soms averechts werkt. In een tijd waarin werk steeds meer verweven raakt met onze identiteit en onze persoonlijke gelukscurve, lijkt het alsof we vergeten dat het leven zoveel meer is dan alleen werken. Het gevaar is dat we ons geluk buiten werk uit het oog verliezen en uiteindelijk uitgeblust raken.

Ben je klaar om hier een volgende stap in te zetten? Begin dan vandaag nog door te investeren in echte gesprekken en verbeteringen op basis van behoeftes, niet op ideeën. Schrijf je gratis in voor de eenmalige webinar ‘Waarom werkgeluk niet altijd werkt’ op dinsdag 24 september om 9.30 uur.